ماڵپەری قورئانی پیرۆز

هەزارفەرمودە لە فەرمودەكانی سونەنی ئەبو داودی ئەسسەجەستانی//نووسینگه‌ی ته‌فسیر ///عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ: أَنَّ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم رَكِبَ فَرَسًا, فَصُڕعَ عَنْهُ, فَجُحِشَ شِقِّهِ الأَيْمَنُ ، فَصَلَّى صَلاةً مِنَ الصَّلَوَاتِ وَهُوَ قَاعِدٌ, فَصَلَّيْنَا وَرَاءَهُ قُعُودًا،

فَلَمَّا انْصَرَفَ قَالَ: « إِنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ، فَإِذَا صَلَّى قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا، وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا، أَوْ إِذَا رَفَعَ فَارْفَعُوا، وَإِذَا قَالَ: سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ، فَقُولُوا: رَبَّنَا [وَ]لَكَ الْحَمْدُ، وَإِذَا صَلَّى جَالِسًا, فَصَلُّوا جُلُوسًا أَجْمَعُونَ ».(صحيح) واتە: لە ئەنەسی كوڕی مالیكەوە هاتووە, كە پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم سواری ئەسپێ بوو لەسەری كەوتەخوارەوەو, لای راستی روشا, لەبەر ئازار توانای نەبوو نوێژەكانی بەپێوە بكات, جا بەدانیشتنەوە یەكێ لە نوێژە فەرزەكانی دەكرد, ئێمەش بە دانیشتنەوە لەدوایەوە نوێژمان كرد, كاتێ كە لەنوێژ بوویەوە فەرمووی: (پێشنوێژ بۆیە دانراوە شوێنی بكەون, جا ئەگەر بەپێوە نوێژی كرد ئێوەش بەپێوە لەدوایەوە نوێژ بكەن, وە ئەگەر چووە ركوعەوە ئێوەش ركوع بەرن, كاتێ كە سەری بەرزكردەوە ئێوەش بەدوایدا سەرتان بەرزكەنەوە, ئەگەر وتی: (سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ). واتە:  خوای گەورە بیسەری سوپاسگوزاری ئەوانەیە سوپاسی دەكەن. ئێوەش بڵێن: (رَبَّنَا ۆڵكَ الْحَمْدُ). واتە: پەروەردگارا سوپاس و ستایش بۆ تۆ. هەروەها ئەگەر بە دانیشتنەوە نوێژی كرد, ئێوەش هەمووتان بە دانیشتنەوە لەدوایەوە نوێژ بكەن./          عَنْ جَابِرٍ, قَالَ: رَكِبَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم فَرَسًا بِالْمَدِينَةِ فَصَرَعَهُ عَلَى جِذْمِ نَخْلَةٍ، فَانْفَكَّتْ قَدَمُهُ ، فَأَتَيْنَاهُ نَعُودُهُ ، فَوَجَدْنَاهُ فِي مَشْرُبَةٍ لِعَائِشَةَ رَضِىَ اللهُ عَنْها يُسَبِّحُ جَالِسًا ، قَالَ: فَقُمْنَا خَلْفَهُ , فَسَكَتَ عَنْا ، ثُمَّ أَتَيْنَاهُ مَرَّةً أُخْرَى نَعُودُهُ ، فَوَجَدْنَاهُ فَصَلِّي الْمَكْتُوبَةَ جَالِسًا ، فَقُمْنَا خَلْفَهُ فَأَشَارَ إِلَيْنَا فَقَعَدْنَا ، قَالَ: فَلَمَّا قَضَى الصَّلاةَ , قَالَ: إِذَا صَلَّى الإِمَامُ جَالِسًا فَصَلُّوا جُلُوسًا ، وَإِذَا صَلَّى قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا ، وَلا تَفْعَلُوا كَمَا يَفْعَلُ أَهْلُ فَاڕسَ بِعُظَمَائِهَا». (صحيح)/واتە: لە جابرەوە هاتووە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم لە مەدینە سواری ئەسپێ بوو كەوتەخوارەوەو كەوت بەسەر ئەسڵی دارخورمایەكدا, قاچی دەرچوو, ئێمەش سەردانمان كرد, بینیمان لە ژووری گەنجینەكەی عائیشەدا رەزای خوای لێ بێ  بە دانیشتنەوە نوێژ دەكات, جابر وتی: ئێمەش لەدوایەوە بەپێوە نوێژمان كرد بێ دەنگ بوو بەرگری نەكردین, پاشان جارێكی تر سەردانمان كردەوە, بە دانیشتنەوە یەكێ لە نوێژە فەرزەكانی دەكرد, ئێمەش بە پێوە لەدوایەوە نوێژمان كرد, ئاماژەی بۆكردین كە دانیشین ئێمەش دانیشتین, جابر وتی: كاتێ كە لەنوێژ بوویەوە فەرمووی: (ئەگەر پێشنوێژ بە دانیشتنەوە نوێژی كرد ئێوەش هەمووتان بە دانیشتنەوە لەدوایەوە نوێژ بكەن, وە ئەگەر بەپێوە نوێژی كرد ئێوەش بەپێوە لەدوایەوە نوێژ بكەن, بەوشێوەیە مەكەن كە فارسەكان بەرامبەر بە پاشاو خاوەن دەسەڵاتەكانیان دەیانكرد).          عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ, قَالَ: قَال رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: « إِنَّمَا جُعِلَ اَلْإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ, فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا, وَلَا تُكَبِّرُوا حَتَّى يُكَبِّرَ, وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا, وَلَا تَرْكَعُوا حَتَّى يَرْكَعَ, وَإِذَا , قَالَ: سَمِعَ اَللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ, فَقُولُوا: اَللَّهُمَّ رَبَّنَا لَكَ اَلْحَمْدُ». قَالَ مُسْلِمٌ: «وَلَكَ الْحَمْدُ». « وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا, وَلَا تَسْجُدُوا حَتَّى يَسْجُدَ, وَإِذَا صَلَّى قَائِمًا فَصَلُّوا قِيَامًا, وَإِذَا صَلَّى قَاعِدًا فَصَلُّوا قُعُودًا أَجْمَعِينَ ». (صحيح)/واتە: لە ئەبو هورەیرەوە هاتووە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم فەرموویەتی: (پێشنوێژ بۆیە دانراوە شوێنی بكەون, جا پێشی مەكەون, كاتێ كە وتی: (الله اكبر), ئێوەش بڵێن: (الله اكبر). ئێوە (الله اكبر). مەكەن هەتا ئەو دەڵێ: (الله اكبر) واتە پێشی مەكەون. ئەگەر چووە ركوعەوە ئێوەش ركوع بەرن, مەچنە ركوعەوە هەتا ئەو ركوع دەبات, كاتێ وتی: (سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ). ئێوەش بڵێن: (اللَّهُمَّ رَبَّنَا ڵكَ الْحَمْدُ). مومسلیم وتی: (ۆڵكَ الْحَمْدُ). ئەگەر چووە سەجدەوە ئێوەش سەجدە بەرن, مەچنە سەجدەوە هەتا ئەو سەجدە دەبات, جا ئەگەر بەپێوە نوێژی كرد ئێوەش بەپێوە لەدوایەوە نوێژ بكەن, وە ئەگەر بە دانیشتنەوە نوێژی كرد ئێوەش هەمووتان بە دانیشتنەوە لەدوایەوە نوێژ بكەن).           عَنْ عَائِشَةَ رَضِىَ اللهُ عَنْها زَوْجِ النَّبِىِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهَا , قَالَتْ: صَلَّى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِى بَيْتِهِ وَهُوَ جَالِسٌ, فَصَلَّى وَرَاءَهُ قَوْمٌ قِيَامًا فَأَشَارَ إِلَيْهِمْ أَنِ اجْلِسُوا, فَلَمَّا انْصَرَفَ , قَالَ: « إِنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ، فَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا، وَإِذَا رَفَعَ فَارْفَعُوا ، وَإِذَا صَلَّى جَالِسًا ، فَصَلُّوا جُلُوسًا». (صحيح)/واتە: لە عائیشەی خێزانی پێغەمبەری خواوە صلی الله علیە وسلم هاتووە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم لەماڵی خۆیدا بە دانیشتنەوە نوێژی دەكرد, كۆمەڵێكیش لەدوایەوە بە پێوە نوێژیان كرد, ئاماژەی بۆكردن كە دانیشن, كاتێ كە لەنوێژ بوویەوە فەرمووی: (پێشنوێژ بۆیە دانراوە شوێنی بكەون, جا ئەگەر چووە ركوعەوە ئێوەش ركوع بەرن, كاتێ كە سەری بەرزكردەوە ئێوەش بەدوایدا سەرتان بەرزكەنەوە, وە ئەگەر بە دانیشتنەوە نوێژی كرد, ئێوەش بە دانیشتنەوە لەدوایەوە نوێژ بكەن). 

عَنْ جَ ابِرٍ , قَالَ: اشْتَكَى النَّبِىُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَصَلَّيْنَا وَرَاءَهُ وَهُوَ قَاعِدٌ,  وَأَبُو بَكْرٍ رَضِىَ اللهُ عَنْهُ يُكَبِّرُ لِيُسْمِعَ النَّاسَ تَكْبِيرَهُ, ثُمَّ سَاقَ الْحَدِيثَ (صحيح)/.واتە: لە جابرەوە هاتووە, كە وتویەتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم لەكاتێكدا كە نەخۆش بوو بە دانیشتنەوە نوێژی دەكرد, ئێمەش لەدوایەوە نوێژمان كرد, وە ئەبو بەكر بەدەنگی بەرز (الله اكبر)ی دەكرد بۆ ئەوەی خەڵكەكە گوێیان لە (الله اكبر)ەكانی پێغەمبەر صلی الله علیە وسلم بێت, پاشان فەرموودەكەی گێڕایەوە.

عَنْ أُسَيْدِ بْنِ حُضَيْرٍ, أَنَّهُ كَانَ يَؤُمُّهُمْ قَالَ: فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَعُودُهُ, قَالُوا يَا رَسُولَ اللَّهِ! إِنَّ إِمَامَنَا مَڕيضٌ؟ فَقَالَ: « إِذَا صَلَّى قَاعِدًا, فَصَلُّوا قُعُودًا ». (صحيح)/واتە: ئوسەیدی كوڕی (حُضیْر) نەخۆش بوو بەرنوێژی بۆ قەومەكەی دەكرد, وتی: لەوكاتەدا كە ئەو پێشنوێژیان بوو نەخۆش بوو وتی: پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم هات بۆ سەردانی, وتیان: ئەی پێغەمبەری خوا صلی الله علیە وسلم پێشنوێژەكەمان نەخۆشە, فەرمووی: (ئەگەر بە دانیشتنەوە نوێژی كرد, ئێوەش بە دانیشتنەوە لەدوایەوە نوێژ بكەن)