ماڵپەری قورئانی پیرۆز

قورئان بۆ په‌روه‌رده‌کردن به‌ رووداوه‌کان که‌ هاوه‌ڵان هێشتا ئاسنه‌که‌یان گه‌رم بوو، ئاوا وێنه‌ى جه‌نگى خه‌نده‌قمان بۆ ده‌گرێ و ئاوا به‌وشه‌ تابلۆکان ده‌نه‌خشێنێ :

ێا أَیُّهَا الَّژِینَ آمَنُوا اژْکُرُوا نِعْمَه‌َ اللَّهِ عَڵیْکُمْ إِژْ جَاوتْکُمْ جُنُودٌ فَأَرْسَلْنَا عَڵیْهِمْ ڕیحا وَجُنُودا لَّمْ تَرَوْهَا وَکَانَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرا الأحزاب٩ 

ئه‌ى گه‌لى خاوه‌ن باوه‌ڕان ،له‌بیرمه‌که‌ن چۆن چاکه‌یه‌ک خودا ده‌رباره‌ى ئێوه‌ى کرد، له‌شکر گه‌لێکتان هاته‌سه‌ر ، ئێمه‌ بامان وێڕاى چه‌ن له‌شکر بۆناردن، که‌ ئێوه‌ نه‌تانده‌بینین ، هه‌رچى ئێوه‌ ده‌یکه‌ن خوا باش ده‌یبینێ.

إِژْ جَاۆُوکُم مِّن فَوْقِکُمْ وَمِنْ أَسْفَڵ مِنکُمْ وَإِژْ زَاغَتْ الْأَبْصَارُ وَبَڵغَتِ الْقُلُوبُ الْحَنَاجِرَ وَتَڤُنُّونَ بِاللَّهِ الڤُّنُونَا الأحزاب١٠ 

له‌و ده‌مه‌دا که‌ له‌سه‌رو خواره‌وه‌ بۆتان هاتن، چاوتان ره‌شکه‌وپێشکه‌ى ده‌کرد، دڵتان وه‌ته‌په‌ ته‌پ که‌وت و گه‌یشته‌ قوڕقوڕاگه‌تان ،زۆر خه‌یاڵى جۆراوجۆرتان له‌خودا به‌دڵدا ده‌هات .

هُنَالِکَ ابْتُلِێ الْمُۆْمِنُونَ وَزُلْزِلُوا زِلْزَالا شَدِیدا الأحزاب١١ 

له‌وشوێنه‌دا ئه‌زموونى خاوه‌ن باوه‌ڕان هاته‌ گۆڕێ وبه‌له‌رزینێکى زۆر به‌هێز دڵى هه‌مووان که‌وته‌ له‌رزه‌ .

{وَإِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ مَّا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُوراً }الأحزاب١٢ 

له‌و عانه‌شدا ئه‌و که‌سانه‌ى دووڕووبوون و ئه‌وانه‌ش که‌ ده‌غه‌زێکیان له‌دڵدا بوو ، هه‌ر ده‌یانگوت:ئه‌و به‌ڵێنه‌ى خوداو پێغه‌مبه‌ر ده‌یاندا هه‌ر بۆ فریوى ئێمه‌ بوو.

{وَإِذْ قَالَت طَّائِفَةٌ مِّنْهُمْ يَا أَهْلَ يَثْڕبَ لَا مُقَامَ لَكُمْ فَارْجِعُوا وَيَسْتَأْذِنُ فَڕيقٌ مِّنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنَا عَوْرَةٌ وَمَا هِيَ بِعَوْرَةٍ إِن يُڕيدُونَ إِلَّا فِرَاراً }الأحزاب١٣ 

هێندێک له‌وان گازى ده‌کرد: ئه‌ى دانیشتوانى یه‌سریب! ئێره‌ جێگاى ئێوه‌نییه‌ ، ده‌ى وه‌گه‌ڕێن .هێندێکیشیان ده‌هاتن ئیزنیان له‌ پێغه‌مبه‌ر ده‌خواست : که‌سمان له‌سه‌ر ماڵه‌کانمان دانه‌ناوه‌ ئاگاى لێ بێ .ماڵیان بێ پارێزگار نه‌بوو، هه‌ر نیازى راکردنیان بوو .

{وَلَوْ دُخِلَتْ عَلَيْهِم مِّنْ أَقْطَاڕهَا ثُمَّ سُئِلُوا الْفِتْنَةَ لَآتَوْهَا وَمَا تَلَبَّثُوا بِهَا إِلَّا يَسِيراً }الأحزاب١٤ 

ئه‌گه‌ر ده‌ورى ماڵه‌کانیان لێ گیرابا وبیانگوتایه‌ : له‌دین په‌ژیوان ببنه‌وه‌، هێنده‌ زۆرى نه‌ده‌خایاند ،له‌دین پاشگه‌زده‌بوونه‌وه‌.

{وَلَقَدْ كَانُوا عَاهَدُوا اللَّهَ مِن قَبْلُ لَا يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَكَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْؤُولاً }الأحزاب١٥ 

ئه‌وان پێشتر په‌یمانیان دابوو به‌خودا ، که‌له‌به‌ر دوژمن نابه‌زن ، دیاره‌ په‌یمان به‌خودادان لێپرسینه‌وه‌شى هه‌یه‌ .

{قُل لَّن يَنفَعَكُمُ الْفِرَارُ إِن فَرَرْتُم مِّنَ الْمَوْتِ أَوِ الْقَتْلِ وَإِذاً لَّا تُمَتَّعُونَ إِلَّا قَلِيلاً }الأحزاب١٦ 

بێژه‌ : راکردن له‌مردن یان له‌کوشتن، هیچ دادێکى ئێوه‌نادا ، ئه‌وساکه‌ش هه‌ر که‌مێکى تر راده‌بوێرن له‌ دنیادا.

{قُلْ مَن ذَا الَّذِي يَعْصِمُكُم مِّنَ اللَّهِ إِنْ أَرَادَ بِكُمْ سُوءاً أَوْ أَرَادَ بِكُمْ رَحْمَةً وَلَا يَجِدُونَ لَهُم مِّن دُونِ اللَّهِ وَلِيّاً وَلَانَصِيراً } الأحزاب١٧ 

بێژه‌ : گه‌ر خودا بخوازێ به‌ڵایه‌کتان به‌سه‌ر بێنێ ، یان بۆتان چاکه‌یه‌ بێنێ ،کێ ده‌ستى وه‌به‌ردێنێ و ده‌وپارێزێ؟؟غه‌یرى خودا نه‌سه‌روه‌ریان ده‌س ده‌که‌وێ و نه‌که‌سیش یارمه‌تیان ده‌دا .

{قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنكُمْ وَالْقَائِلِينَ لِإِخْوَانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنَا وَلَا يَأْتُونَ الْبَأْسَ إِلَّا قَلِيلاً }الأحزاب١٨

دیاره‌ خودا خۆى ده‌زانێ چ که‌سانێ له‌نگۆ ده‌بوونه‌ له‌مپه‌رو کێش بوون ده‌نگى براکانى خۆیان ده‌دا : وه‌رنه‌ لامان ، که‌متریشیان له‌م شه‌ڕه‌دا به‌شدارده‌بوون .

{أَشِحَّةً عَلَيْكُمْ فَإِذَا جَاء الْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشَى عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَإِذَا ذَهَبَ الْخَوْفُ سَلَقُوكُم بِأَلْسِنَةٍ حِدَادٍ أَشِحَّةً عَلَى الْخَيْڕ أُوْلَئِكَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمَالَهُمْ وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً }الأحزاب١٩ 

له‌ حاست ئێوه‌ چاوچنۆکن ، هه‌رگا ترسێ دێته‌پێشێ ، ده‌یانبینى هه‌ر زه‌ق له‌تۆ ده‌ڕوانن وچاویان سپى هه‌ڵده‌گه‌ڕێ ، وه‌ک یه‌کێ له‌ترسى مردن بێ هۆش بووبێ ،وه‌ختێ ترسیش به‌سه‌رده‌چێ، گه‌زاره‌تان لێ ده‌کێشن، ده‌ست به‌زمان شڕى ده‌که‌ن ته‌ماحکارى تاڵانه‌که‌ن ،ئه‌وانه‌ هه‌رگیز باوه‌ڕیان نه‌هێناوه‌ ،هه‌موو کاریان لاى خودا به‌فیڕۆ چووه‌  و ئه‌مه‌ش لاى خودا ئاسانه‌ .

 

{يَحْسَبُونَ الْأَحْزَابَ لَمْ يَذْهَبُوا وَإِن يَأْتِ الْأَحْزَابُ يَوَدُّوا لَوْ أَنَّهُم بَادُونَ فِي الْأَعْرَابِ يَسْأَلُونَ عَنْ أَنبَائِكُمْ وَلَوْ كَانُوا فِيكُم مَّا قَاتَلُوا إِلَّا قَلِيلاً }الأحزاب٢٠

واده‌زانن که‌ دوژمنه‌ هاوده‌سه‌کان نه‌ڕۆیشتوون ، خۆ ئه‌گه‌ریش ئه‌و هاوده‌سانه‌ بێنه‌وه‌ ، ئه‌مانه‌ ئاوات ده‌خوازن وه‌ل عاره‌به‌ چۆڵ نشینه‌کاندا بان و هه‌ر ده‌نگوباسى ئێوه‌یان له‌دووره‌وه‌ بپرسیبا ،ئه‌گه‌ر له‌ناوتانیش مابان - که‌میان نه‌بێ- له‌شه‌ڕدا به‌شدار نه‌ده‌بوون .

کتێبى : دیمه‌نه‌کانى قورئان / ئه‌ندازیار عوسمان.